Maten: 170 voet lang, 38 voet wijd, 14 voet hol en koebrug,overloop en verdek.



Historie:
Gebouwd in Zeeland voor de Zeeuwse kamer van de VOC te Middelburg. De Zeeuwse kamer maakte in deze periode de grootste retourschepen, dit vanwege de diepere wateren bij de Zeeuwse eilanden. De tonnage was 700 ton zonder koebrugdek en 1200 ton inclusief koebrugdek. De Oranje maakte deel uit van de groep grootste VOC-schepen nl. die van 170 voet. Het schip maakte negen reizen van Nederland naar Oost-Indië en terug zonder noemenswaardige problemen. In 1665 werd de Oranje gehuurd van de VOC door de admiraliteit van zeeland en o.l.v. Bastiaan Senten nam zij deel aan de slag bij Lowestoft.

Na het opblazen van de Eendracht ontstond chaos op de Nederlandse vloot en sloegen schepen op de vlucht. De Oranje versperde de weg voor de achtervolgers. Het een na het andere grote engelse schip kwam in gevecht met de Oranje. Een heroïsch gevecht was het gevolg. De als koopvaarder gebouwde Oranje werd beetje bij beetje versplinterd en het zinkende wrak met de bijna volledig gesneuvelde bemanning werd uiteindelijk door de Engelsen overmeesterd. De Oranje had lang genoeg stand gehouden om de Nederlandse aftocht te dekken. Andere gehuurde VOC-schepen voldeden echter niet in deze zeeslag. Lowestoft was het einde van de periode dat er systematisch gebruik werd gemaakt van VOC schepen in geregelde zeeslagen.


De eerste fase van de bouw van de Oranje. Het blokmodel.

Reconstructietekening van de Hollandia

De "Hollandia"
Bouwjaar: 1665
Maten: 165 voet lang, 41¾ voet wijd, 15¼ voet hol en 82 stukken.

Historie:
Gebouwd op de admiraliteitswerf te Amsterdam voor de admiraliteit van Amsterdam. Het schip maakte deel uit van het 24-schepen-programma dat gefiatteerd werd vanwege de dreiging van de tweede Engelse oorlog. De Hollandia was in 1665 het grootste marineschip en diende als vlaggenschip van: de Ruyter, Tromp, van der Zaan, de Haan, Sweers en van Stirum.

Het schip maakte de volgende zeeslagen mee:

• 4-daagse zeeslag
• 2-daagse zeeslag
• Tocht naar Chatham
• Aanval op Harwich
• 1e en 2e slag bij Schooneveld
• Slag bij Kijkduin

Nadat het schip jarenlang in het "Hok van Amsterdam" opgelegd was geweest, maakte de Hollandia in 1683 de tocht naar Gothenburg mee. Op de terugweg werd het schip overvallen door een dagenlang aanhoudende zware storm, daarbij verloor het schip zijn galjoen en bak. De masten moesten worden gekapt en de spiegel en hekbalk kwamen steeds los van elkaar. Het schip begon langzaam uiteen te werken. De bemanning vuurde noodsignalen af en werd tijdens een rustiger moment voltallig van boord gehaald. Even later verdween het 18 jaar oude schip na een glansrijke carrière in de golven ergens voor de kust van Noord-Holland.



Aan de hand van de tekeningen worden romp en onderdelen gemaakt.


Detail van voorsteven en galjoen.


Tekening en uitvoering van achtersteven en spiegel.


Van het handmodel wordt een kopie gemaakt van kunststof.


De onderdelen worden in een okerkleurige basiskleur gespoten.


Met schilder- en spuittechnieken worden materialen nagebootst.(O.a. imitatie van eikenhout)


Het aanbrengen van de hoofdkleuren.


Het aanbrengen van de details.


Hollandia door Willem van de Velde
Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam


Het getuigde model van de Hollandia.

Bouwjaar: 1665
Maten: 141 ¾ voet lang, 36 ½ voet wijt, 14 voet hol, was niet voorzienvan een bakdek en had 54 stukken

Historie:
Gebouwd op de admiraliteitswerf te Amsterdam voor de admiraliteit van Amsterdam, maar bekostigd door de VOC. Het schip maakte deel uit van het 24-schepen-programma dat gefiatteerd werd vanwege de dreiging van de tweede engelse oorlog.

De Beschermer maakte de volgende zeeslagen mee:

• 4-daagse zeeslag, doorbreekt de Engelse linie en verovert de Seven Oaks.
• 2-daagse zeeslag, vernietigd een Engelse brander.
• Tocht naar Chatham en fungeerde daarbij als vlaggenschip van het eskader dat de rivier opzeilde o.l.v. Thomas Tobias. De bemanning van de Beschermer veroverde het Engelse admiraalsschip de Royal Charles.
• Slag bij Solebay.
• Slag bij Schooneveld.
• Expeditie naar Martinique.
• Tocht naar het Caribische gebied o.l.v. Jacob Binckes.

De Beschermer is het vlaggenschip tijdens de slag in de baai van Tobago. Het veel sterkere Franse eskader slaagde er niet in het eiland te veroveren en leed zware verliezen. Het Nederlandse eskader leed eveneens zware verliezen, maar de Beschermer bleef behouden. Bij een tweede poging het eiland te veroveren, hadden de Fransen meer succes. Een nieuw groot eskader viel het eiland opnieuw aan . De Beschermer fungeerde als drijvende batterij, maar toen het fort door een treffer in het kruitmagazijn met alle verdedigers erin werd opgeblazen, viel de vrijwel onbemande Beschermer in Franse handen. Veel plezier hebben de Fransen aan de Beschermer niet gehad, omdat bij de tocht naar huis het Franse eskader vrijwel geheel verloren ging op een rif.

De Beschermer is een goed voorbeeld van een doorsnee oorlogsschip uit de tweede helft van de zeventiende eeuw. Haar levensloop was echter alles behalve doorsnee.








De "Beschermer" - Boijmans Van beuningen.

Bronnen en methoden

In de 17de eeuw werden er geen bouwtekeningen van schepengemaakt. Aan de hand van o.a. scheepsbestekken, prenten,archeologisch onderzoek en de ervaring van de modelbouwerworden de schepen uit deze periode gereconstrueerd.
De betrouwbaarheid van zo'n reconstructie wordt gecontroleerddoor fotomontages te projecteren op de tekeningen vanWillem van de Velde.Hieronder enkele montageprints van het linieschip "Beschermer", waaruit globaal zichtbaar wordt hoe dit gebeurd.


(scheepsportret door van de Velde.)

Het scheepsportret van de "Beschermer".In zijn tekening past van de Velde een aantal kunstgrepen toe om het perspectief minder te laten vertekenen en daardoor een realistischer beeld te geven van een schip op afstand. Hij klapt daarbij de spiegel ietwat om en tilt de boeg van het schip iets hoger uit het water.



Deze foto van het model van de "Beschermer" is geconcentreerd op de spiegel van het schip.



Deze foto van het model is geconcentreerd op de zijkant van het schip.



Dit is een montage van foto's 2 en 3 met opgetilde boeg.



Dit is een mix van het scheepsportret van de Velde met het model. Door dit soort bewerkingen zijn zowel fouten in het model te vinden als fouten in de tekening. Beiden leiden ertoe dat bij elk volgend te maken model het begrip voor de tekeningen toeneemt, met als gevolg steeds betere modellen.

Enkele voorbeelden van fouten: de spiegel van het scheepsmodel is bij de waterlijn goed, bovenaan vrijwel goed en in het midden iets te smal. In de verschansing van het model is de hoogste sprong niet goed geplaatst (zie A). Van de Velde maakt een perspectief fout bij plaatsing van het luikje in de spiegel (zie B). Het blijkt een van de lastigste problemen voor de van de Veldes, gezien de vele correcties bij de plaatsing van de poorten op scheepsportretten. Tenslotte de bolling van het voorste schot (zie C). Vermoedelijk tekent hij dit wat overdreven om de voorste begrenzing van het schip weer te geven, het is in ieder geval boller dan in zijn scheepsportretten met vooraanzicht. Ook fotografisch is deze overdrijving niet na te bootsen.